Норвежские авторы	Статьи о литературе	Литературные события
Норвежская классика	О писателях Норвегии	Слово переводчика
Поэзия Норвегии	Литература Норвегии: краткая история	Книги и переводная литература
Норвежские сказки	Гамсун-2009

Осмунн Улафсон Винье

ОСМУНН УЛАФСОН ВИНЬЕ: ПОЭТ И ГРАЖДАНИН

6 апреля исполнилось 185 лет со дня рождения Осмунна Улафсона Винье (Aasmund Olafsson Vinje, 1818-1870). Он вошёл в историю Норвегии прежде всего как один из создателей и пропагандистов нового норвежского литературного языка - лансмола, основы которого заложил Ивар Осен в середине 19 столетия. Выходец из Телемарка, друг и соратник Осена, Винье был создателем первой газеты на лансмоле, "Крестьянин" (Dølen), которую самостоятельно издавал и редактировал в 1858-1870 гг. Помимо активной журналистской деятельности, Винье был выдающимся лирическим поэтом. Его стихотворное наследие невелико: сборник "Собрание стихотворений" (En Diktsamling, 1864), а также стихи, опубликованные в "Летних путевых заметках 1860 года" (Ferdaminni fraa Sumaren 1860, опубл. 1861) и в сборнике стихов и прозы "Смешанные зёрна" (Blandkorn, 1867). Его перу также принадлежит поэма "Парень" (Storegut, 1866).

Винье создаёт выдающиеся образцы пейзажной лирики - такие, как, например, "В Рондских горах" - Ved Rondarne:

No seer eg atter slike Fjøll og Dalar,
som deim eg i min fysrte Ungdom saag,
og sama Vind den heite Panna svalar;
og Gullet ligg paa Snjo, som fyrr det laag.
Det er eit Barnemaal, som til meg talar,
og gjer' meg tankefull, men endaa fjaag.
Med Ungdomsminni er den Tala blandad:
Det strøymer paa meg, so eg knapt kann anda.

Вновь я в горах, вновь я в родной долине,
где столько с детства мне знакомо троп;
всё тот же снег на золотой вершине,
всё тот же ветер обжигает лоб.
И счастлив я, и грустен я - ведь ныне
со мною детство говорит взахлёб:
младенческая память о далёком
кипит во мне стремительным потоком.
 

Здесь, как и в стихотворении "Долина по имени Дрив" (Drivdalen), лирический герой на фоне природы вспоминает о прошлом и приходит к выводу: жизнь вокруг всё та же (alt som fyrr) - те же горы, долины. Мир не меняется со старением человека, но тем важнее для героя хранить воспоминания о прошлом. Верность воспоминаниям оказывается залогом обретения душевной гармонии, возвращения к самому себе, к своим истокам. В центре внимания Винье оказываются также национально-патриотическая тематика ("Национальность" - Nasjonalitet) и проблема культурной идентичности ("Назад к античности!" - Atende til Antiken!): Shakespeare og Goethe kan Tankane snu og leikande vende,men til Homer og Edda maa du paa Slutten atende.Гёте с Шекспиром - высокая ложь премудрости ради;К Эдде великой ты всё же придёшь и к Илиаде.
 

Каждый человек, по мнению поэта, должен помнить о своих корнях, осознавать себя носителем многовековых традиций культуры своего народа, своей нации. Но вместе с тем не следует забывать и о том, что все люди - граждане одного мира. Одно солнце освещает Землю, и все национальные культуры подобны лучам этого солнца, преломляющимся в сознании каждого отдельного народа. Винье-поэта волнуют и нравственные проблемы - любовь ("Быть может, верней всего тебе…" - Det fyrste du hever at gjera, Mann…), самопожертвование ("Брусничник" - Tytebøret). Отдать себя во благо других - вот самый достойный выбор человека. Муза Винье - не лёгкая и переменчивая муза романтиков. Поэзия его исходит из глубины сердца, из глубины выстраданного жизненного опыта:
Den diktar aldri djupt, som berre seer paa Gleda,
for Gleden som ein Fugl maa laus paa Kvisten kveda.
Ei Song, som rorde Barm med Fylle strøymde af,
var altid Perleskum paa Sorgens djupe Hav.

Нет, не глубок певец, поющий только радость!
Ведь радость - ветки взмах и птичьей трели сладость.
Песнь истинная там, где есть печаль без дна,
Как пены жемчуга над бездной той она.
 

В стихотворении "Иной" (Den Særde), во многом автобиографичном, поэт вспоминает о ранах, полученных "в сраженьях жизни" (i Livsens Strid), и проводит аналогию с землёй: питаясь "слезами" дождей и росы, распускаются цветы, знаменуя возрождение жизни. Горький жизненный опыт не ожесточил героя, он лишь научил его воспринимать мир во всей его сложности и диалектике:

И ранен я был, и лежал я больной,
Но всё-таки в схватках со злою судьбой
Сердце моё залечил я.
 

Главное, к чему Винье призывает читателя, - при любых обстоятельствах не терять веру в жизнь, в свои силы, оставаться самим собой. Потому его стихи актуальны и сегодня, потому они любимы читателями, и не только в Норвегии.

Тем, кто хочет подробнее познакомиться с поэтическим творчеством Винье и других норвежских поэтов девятнадцатого века, рекомендуем обратиться к антологии:

Стихи норвежских поэтов XIX века. - М.: Художественная литература, 1984.

Харальд Сольберг (Harald Sohlberg, 1869-1935): "Зимняя ночь в Рундских горах" (Vinternatt i Rondane), 1914 (Nasjonalgalleriet, Oslo).
 

22 апреля 2003
Алексей Сельницин,
Библиотека и Норвежский Информационный Центр

Стихи Винье на норвежском

Vaaren

av Aasmund Olavsson Vinje  

Enno ein Gong fekk eg Vetren at sjaa for Vaaren at røma;

Heggen med Tre som der Blomar var paa eg atter saag bløma.
Enno ein Gong fekk eg Isen at sjaa fraa Landet at fljota,
Snjoen at braana, og Fossen i Aa at fyssa og brjota.
Graset det grøne eg enno ein Gong fekk skoda med Blomar;
enno eg høyrde at Vaarfuglen song mot Sol og mot Sumar.
Enno ein Gong den Velsignad eg fekk, at Gauken eg høyrde,

enno ein Gong ut paa Aakren eg gjekk, der Plogen dei kjøyrde.
Enno ein Gong fekk eg skoda meg varm paa Lufti og Engi;
Jordi at sjaa som med lengtande Barm at sukka i Sængi.
Vaarsky at leika der til og ifraa, og Skybankar krulla,
so ut av Banken tok Tora til slaa og kralla og rulla.
Saagiddren endaa meg unntest at sjaa paa Vaarbakken dansa.

Fivreld at floksa og fjuka ifraa, der Blomar seg kransa.
Alt dette Vaarliv eg atter fekk sjaa, som sidan eg miste.
Men eg er tungsam og spyrja meg maa: tru det er det siste?
Lat det so vera: Eg myket av Vænt i Livet fekk njota.
Meire eg fekk en eg havde fortent, og Alting maa trjota.
Eingong eg sjølv i den vaarlege Eim, som mettar mit Auga,

eingong eg der vil meg finna ein Heim og symjande lauga.
Alt det som Vaaren imøte meg bar, og Blomen eg plukkad',
Federnes Aander eg trudde det var, som dansad' og sukkad'.
Derfor eg fann millom Bjørkar og Bar i Vaaren ei Gaata;
derfor det Ljod i den Fløyta eg skar, meg tyktest at graata.

    Or Mindre kvæde. Denne utgåva teken frå A.O. Vinje: Dikt og prosaskrifter i utval ved Halvdan Koht, Kristiania, forlagt af H. Aschehoug & Co (W. Nygaard), 1903.

    Ordforklaringar i denne utgåva frå 1903:

        * «kralla»: Den sagte, afbrudte Duren.
        * «Saagiddren»: Af giddra, leika up og ned. Vaareimen, Dunsten, som leikar på Vaarbakken liksom eit Sædkast.
        * «Fivreld»: Fjæril, Sommerfugl.

Ved Rondane

av Aasmund Olavsson Vinje

No seer eg atter slike Fjøll og Dalar,

som deim eg i min fyrste Ungdom saag,

og sama Vind den heite Panna 'svalar;

og Gullet ligg paa Snjo, som fyrr det laag.

Det er eit Barnemaal, som til meg talar,

og gjer' meg tankefull, men endaa fjaag

Med Ungdomsminni er den Tala blandad:

Det strøymer paa meg, so eg knapt kan anda.

Ja, Livet strøymer paa meg, som det strøymde,

naar under Snjo eg saag det grøne Straa.

Eg drøymer no, som fyrr eg altid drøymde,

naar slike Fjøll eg saag i Lufti blaa.

Eg gløymer Dagsens Strid, som fyrr eg gløymde,

naar eg mot Kveld af Sol eit Glimt fekk sjaa.

Eg finner vel eit Hus, som vil meg hysa,

naar Soli heim mot Notti vil meg lysa.

Alt er som fyrr, men det er meir forklaarat,

so Dagsens Ljos meg synest meire bjart.

Og det, som beit og skar meg, so det saarat,

det gjerer sjølve Skuggen mindre svart;

sjølv det, som til at synda tidt meg daarat,

sjølv det gjer' harde Fjøllet mindre hardt.

Forsonad' koma atter gamle Tankar:

det sama Hjarta er, som eldre bankar.

Og kver ein Stein eg som ein Kjenning finner,

for slik var den, eg flaug ikring som Gut.

Som det var Kjæmpur spyr eg, kven som vinner

af den og denne andre haage Nut.

Alt minner meg; det minner, og det minner,

til Soli ned i Snjoen sloknar ut.

Og inn i siste Svevn meg eigong huggar

dei gamle Minni og dei gamle Skuggar.

Den dag kjem aldri

av Aasmund Olavsson Vinje  

    Den dag kjem aldri at eg deg gløymer,
    for um eg søver, eg um deg drøymer.
    Um nott og dag er du like nær,
    og best eg ser deg når myrkt det er.

    Du leikar kringom meg der eg vankar.
    Eg høyrer deg når mitt hjarta bankar.
    Du støtt meg fylgjer på ferdi mi,
    som skuggen gjeng etter soli si.

    Når nokon kjem og i klinka rykkjer,
    d'er du som kjem inn til meg, eg tykkjer:
    Eg sprett frå stolen og vil meg té,
    men snart eg sig atter ende ned.

    Når vinden lint uti lauvet ruslar,
    eg trur d'er du som gjeng der og tuslar!
    Når sumt der burte eg ser seg snu,
    eg kvekk og trur det må vera du.

    I kvar som gjeng og som rid og køyrer,
    d'er deg eg ser; deg i alt eg høyrer:
    I song og fløyte- og felelåt,
    men endå best i min eigen gråt.

Blåmann (eller Leitande etter Blåmann)

av Aasmund Olavsson Vinje

Første utgave	Forlenget utgave	Forlenget utgave med modernisert språk
«Blaamann,» «Blaamann,» Bukken min! tænk paa vesle Guten din! Bjørnen med sin lodne Feld kann deg taka seint i Kveld. Tænk paa «Lykle,» Moder di, heim ho kom med Bjølla si. Ho ikring seg so mund sjaa, liksom der var Faare paa. Det saag ut, som der var Naud, kanskje no du ligger daud. «Blaamann,» «Blaamann,» svar meg no, Mækra med dit kjende Ljod!	Blaamann, Blaamann, Bukken min, tenk på vesle Guten din! Bjørnen med sin lodne Feld kann deg taka seint i Kveld. Gamle Lykle, Moder di, seint kom Heim med Bjølla si. So ikring seg ho mund' sjaa liksom der var Faare paa. Det saag ut som der var Naud, kanskje no du ligger daud. Tidt du dansa kringom meg, mangt eg rødde daa med deg. Naar eg laag som blind og dauv, grov du paa meg med di Klauv; ja du ville vekkja meg upp til Leiken din med deg. Du var sprek og glad og god, all mi Ros du vel forstod. Tidt du veit eg sa til deg: «Han veit meir enn mata seg.» Blaamann, Blaamann, svar meg no, mækra med ditt kjende Ljod! Ikkje enno, Blaamann min, maa du døy fraa Guten din.	Blåmann, Blåmann, bukken min, tenk på vesle guten din! Bjørnen med sin lodne fell kan deg taka seint i kveld. Gamle Lykle, moder di, seint kom heim med bjølla si. Så ikring seg ho mund' sjå liksom der var fare på. Det såg ut som der var naud, kanskje no du ligger daud. Tidt du dansa kringom meg, mangt eg rødde då med deg. Når eg låg som blind og dauv, grov du på meg med di klauv; ja, du ville vekkja meg opp til leiken din med deg. Du var sprek og glad og god, all mi ros du vel forstod. Tidt du veit eg sa til deg: «Han veit meir enn mata seg.» Blåmann, Blåmann, svar meg no, mekra med ditt kjende ljod! Ikkje enno, Blåmann min, må du døy frå guten din.

Aasmund Olavsson Vinje  - материал о Винье на норвежском

Автор Алексей Сельницин, Библиотека и Норвежский Информационный Центр

Осмунн Улафсон Винье: поэт и гражданин